خورشید، سرچشمهی غیرقابل جایگزین حیات
خورشید ستاره ای است در میان میلیونها ستاره ی دیگرِ حاضر در کهکشان ما. ولی برای ما، خورشید نه تنها مرکز منظومه ی خورشیدی است، بلکه برای کره ی زمین مهمترین منبع انرژی و در واقع، سرچشمه ی حیات بر روی کره ی خاکی ما به حساب می آید.
اما در حالیکه هر روز در سراسر کره ی زمین، جهانیان طلوع و غروب خورشید را مشاهده میکنند، به واقع از مهمترین ستاره ی کهکشان برای کره ی زمین چه میدانند؟ دمای خورشید چقدر است؟ آیا میتوانیم بیشتر و بهتر از انرژی خورشیدی استفاده کنیم؟ یا اینکه عمر خورشید چقدر است و آیا پایان وجود این ستاره، به منزله ی پایان منظومه ی خورشیدی است؟
برای پاسخ به تمامی این پرسشها و شناساندن بهتر خورشید به جهانیان، به ابتکار «دفتر برنامه ی محیط زیست سازمان ملل متحد»، سوم ماه مه سال ۲۰۱۲ میلادی، به عنوان روز جهانی خورشید نامگذاری شده است.
بدین مناسبت، با هم نگاهی بیاندازیم به خورشید و سعی کنیم به این پرسشها پاسخ دهیم.
همانطور که گفتیم، خورشید ستاره ی منظومه ی سیاره ای ماست که به همین دلیل از آن به عنوان «منظومه ی خورشیدی» یاد میکنیم. قرنها جهانیان بر این باور بودند که خورشید به دور کره ی زمین میگردد. ولی در قرن شانزدهم، تحقیقات کوپرنیک نشان داد که سیاره ی ماست که به دور این ستاره در گردش است.
خورشید یک دایره ی غول پیکر است که از مجموعه ای از گازهای مختلف تشکیل شده؛ مانند تمامی ستارگان دیگر گیتی که همگی در واقع گلوله های عظیم الجثه و مشتعل متشکل از گازها هستند و مانند تمامی ستاره ها، فرایندی که سبب شده است خورشید به وجود آید، تعادلی است میان دو قوای بوجود آمده؛ یکی جاذبه ی خورشید که سبب میشود گازها به سوی مرکز آن کشیده شوند و دیگری فشار بسیار بالای موجود در همین منطقه ی مرکزی است که گازهای جذب شده را بیرون میراند.
دمای ستارگان بسیار بالاست و میتواند در مرکز آنها به میلیونها درجه برسد و پس از اینکه به مرور زمان، تمامی گاز هیدروژن آنها مشتعل شد و به هلیوم تبدیل گشت، فرایندی که البته میلیاردها سال به طول می انجامد، ستارگان تبدیل به غولهای قرمز میگردند و به مرور، قبل از مرگشان به مرحله ای میرسند که آنها را «کوتوله ی سفید» می نامند.
البته بدین دلیل آنها را «کوتوله ی سفید» می نامند که تنها مرکز بسیار داغ این ستارگان باقی میماند که به صورت یک گوی سفید کوچک، نسبت به غول مشتعلی که بودند، درمی آیند و تنها کوتوله های سفید جوان یا در واقع ستارگانی که به تازگی از بین رفته اند، سفید به نظر میرسند.
|
چرا که به مرور زمان و با گذشت میلیاردها سال سرد میشوند و تغییر رنگ داده، ابتدا زرد و سپس نارنجی و در پایان آبی به نظر میرسند و بنا به پیش بینی دانشمندان، در پایان به «کوتوله های سیاه» تبدیل میشوند که به طور کلی هرگونه فعالیت در آنها از بین رفته است و در واقع مرده اند. ولی چون گیتی کمتر از ۱۵ میلیارد سال سن دارد، تا به حال هیچیک از ستارگان به مرحله ی کوتوله ی سیاه بودن نرسیده اند.
اما خورشید ما نزدیکترین ستاره به کره ی زمین است و ۱۵۰ میلیون کیلومتر با ما فاصله دارد. نور خورشید هشت دقیقه به طول می انجامد تا به کره ی زمین برسد. در حالیکه نور ستاره ی سیروس، درخشان ترین ستاره ی موجود در آسمان ما پس از خورشید، برای رسیدن به زمین، هشت سال زمان نیاز دارد.
بپردازیم به عمر خورشید؛ این ستاره حدود چهار و نیم میلیارد سال پیش، به دنبال اُفت جاذبه ی یک ابر متشکل از هیدروژن و هلیوم به وجود آمد. بنا به اظهارات بسیاری از دانشمندان و اخترشناسان، خورشید چهار تا پنج میلیارد سال دیگر عمر خواهد کرد و ما میتوانیم کماکان از اشعات حیات بخش این ستاره بهره مند شویم.
البته بنا به پیش بینی های علمی، طی چند میلیارد سال آینده، درخشندگی خورشید چند برابر میزان کنونی آن خواهد شد و دمای کره ی زمین به بیش از ۱۰۰درجه افزایش خواهد یافت و در نتیجه آب اقیانوسها به روی کره ی خاکی ما تبخیر خواهند شد و دمای خورشید نیز به ۳۰۰ برابر میزان کنونی افزایش خواهد یافت.
اکنون میانگین دمای خورشید ۱۵ میلیون درجه است و به همین دلیل، با دانش و فنآوریهای کنونی نمیتوان رُباتی را به سطح آن فرستاد. چرا که هنوز هیچگونه فلز و یا آلیاژی ساخته نشده است که بتواند در این دما مقاومت کند و ذوب نشود.
البته طرحی به ابتکار سازمان هوایی- فضایی امریکا (ناسا) در حال توسعه است که بر مبنای آن، قرار است در حوالی سال ۲۰۲۴ ماهواره ای به نام «Solar Probe Plus» به فضا پرتاب شود که بتواند در فاصله ی شش میلیون کیلومتری خورشید، در مدار این ستاره قرار گیرد و به دور آن بچرخد، تا شاید رازهای دیگری از خورشید کشف شود.
حال به مناسبت روز جهانی خورشید، دفتر برنامه ی محیط زیست سازمان ملل متحد نقش اساسی خورشید را در پیدایش و حفظ حیات به روی کره ی زمین تاکید میکند. خورشید ستاره ای که همواره در تاریخ بشریت، توسط تمدنهای مختلف مورد پرستش قرار گرفته بود و اکنون از آن به عنوان سرچشمه ی غیرقابل جایگزین حیات یاد میکنیم.
البته هنوز بشر نتوانسته است حتی از یک صدم تواناییهای فوقالعاده ی انرژی رسانی خورشید بهره برداری کند. ستاره ای که به عقیده ی بسیاری از دانشمندان و اخترشناسان، بدون شک میتواند در آینده به مهمترین منبع تأمین انرژی کره ی زمین تبدیل شود.




برداشت یکسانی از رنگها نداریم


|






















































مراجعه به دکتر جمشید دونلو