تصویر دوریان گری،۱۳۰سال بعد، بدون سانسور
۱۳۰سال پس از اینکه مطبوعات و منتقدان بریتانیایی، رمان "تصویر دوریان گری" را "وقیح"، "کثیف"، "مسموم" و "ننگ آور" خواندند، سرانجام نسخه سانسورنشده ای از این کتاب منتشر شده است.
تصویر دوریان گری، تنها رمان اسکار وایلد، در حالی مورد انتقاد جامعهمتعصب آن زمان قرار گرفته بود که بسیاری از جمله های حساسیت برانگیز رمان، در ویرایش پیش از چاپ حذف شده بود.
این رمان که داستان مرد جوانی را روایت می کند که روحش با تابلویی که دوست نقاشش کشیده، پیوند خورده، نخستین بار در ژوئن سال ۱۸۹۰ در ماهنامه لیپینکاتس منتشر شد.
جی ام استادارت، ویراستار ماهنامه، پیش از چاپ، نه تنها ارجاعات همجنسگرایانه، بلکه واژه هایی همچون "معشوقه" را حذف کرده بود. او مواردی را که به گمانش بوی "فساد" می داد، اصلاح کرده بود.
نیکلاس فرانکل، دانشیار ادبیات انگلیسی دانشگاه ویرجینیا کامان ولس، ویرایش نسخه تازه و سانسورنشده کتاب را بر عهده داشته است. این کتاب را انتشارات دانشگاه هاروارد در آوریل ۲۰۱۱ منتشر کرده است.
به نوشته آقای فرانکل، جی ام استادارت با کریگ لیپینکات، سردبیر ماهنامه صحبت کرد. او به سردبیر گفت این رمان، چنان که هست، چیزهایی دارد که "اعتراض هر زن معصوم را برمی انگیزد" و وعده داد که با ویرایشش، اثری ارائه خواهد داد که "سخت پسندترین ذائقه ها هم بپذیرند."
خلاصه رمان
- در تصویر دوریان گری مردی جوان به نام دوریان گری، سوژه تابلو هنرمندی به نام باسیل هاوارد قرار می گیرد. باسیل تحت تاثیر زیبایی دوریان گری قرار دارد و بر این باور که زیبایی او سبب ایجاد روح تازه ای در هنر او شده است.
- دوریان با لرد هنری، دوست باسیل، آشنا می شود و مجذوب نگاه لرد به دنیا می گردد. لرد بر این باور است که تنها چیزی که در دنیا ارزش دارد، زیبایی است. دوریان که می داند زیبایی اش زمانی از بین خواهد رفت، قبول می کند که باسیل پرتره ای از او بکشد که عوض خودش، پیر شود.
از موارد اصلاح شده، یکی این بود: "به راستی، من تو را با شور عاشقانه ای دوست داشته ام بسیار بیش از آنچه مردی باید به دوستش محبت کند." که تبدیل شد به": "از لحظه ای که تو را دیدم، شخصیت تو فوق العاده ترین تاثیر را بر من گذاشت."
این جمله ها حذف شد: "من، یک جورهایی، هیچ گاه زنی را دوست نداشته ام... به هر که با تو حرف می زند حسادت می کنم. می خواستم تو را یکسر از آن خود کنم. تنها زمانی خوشحال بودم که با تو بودم."
در جایی دیگر، سوال " آیا سیبیل وین معشوق توست؟" تبدیل شد به " رابطه تو با سیبیل وین چیست؟"
دوریان گری نخستین بار در این ماهنامه منتشر شد
بر اساس مقررات ماهنامه، نویسنده درباره حذف و اصلاحاتی که ویراستاران مجله انجام می دادند، اختیاری نداشت.
آماج حمله ها
با این حال، پس از انتشار رمان در ماهنامه لیپینکاتس، روزنامه دیلی کرونیکل آن را رمانی "مسموم" خواند که فضایش آکنده از تعفن غیراخلاقی است.
"ویژگی اصلی این شماره ماهنامه لیپینکاتس، "آلودگی" است"، "عناصری آلوده، با اینکه به طرزی غیرقابل انکار سرگرم کننده اند"، "هرزگی"، "فلسفه بافی گستاخانه،"، "انحطاط فرانسوی"، "عرفان پرزرق و برق مزخرف" عباراتی بود که در این روزنامه در محکوم کردن رمان اسکار وایلد به کار رفته بود.
در بخشی از این نقد آمده بود: "آقای وایلد می گوید این کتاب نتیجه اخلاقی دارد. نتیجه اخلاقی اش تا جایی که ما می بینیم این است که هدف نهایی انسان بال و پردادن به طبیعتش تا حد اعلی است و راهش 'همواره در جست و جوی حس های تازه رفتن.' نتیجه اخلاقی این رمان این است که وقتی روح بیمار می شود راه درمانش این است که حس های خود را از هیچ چیز محروم نکنیم."
واژه های "فساد"، "انحطاط" و "تعفن" همه به همجنسگرایی اشاره داشتند- کلمه ای که تا دو سال بعدش، وارد زبان انگلیسی نشده بود و چیزی نبود که در روزنامه های "وزین" آن زمان بتوان آزادانه درباره اش بحث کرد.
در چنین فضای سنگینی، اسکار وایلد و ویراستار بعدی او ناگزیر شدند برای چاپ این رمان در قالب کتاب، باز هم بخش هایی از آن را حذف و اصلاح کنند. او البته چند فصل به رمان اضافه کرد. نسخه اصلاح شده را انتشارات وارد، لاک اند کمپانی در آوریل ۱۸۹۱ منتشر کرد.
صرف نظر از حذف ها و تعدیل ها، رمان از ۱۳ فصل به ۲۰ فصل گسترش یافته بود. فصل های ۳ و ۵ و ۱۵ تا ۱۸ به کلی تازه بود.
شاهکار زیباشناسی
نخستین چاپ تصویر دوریان گری در قالب کتاب- آوریل 1891
اکنون چند قرن پس از انتشار تصویر دوریان گری، این رمان یکی از آثار کلاسیک ادبیات انگلیسی به شمار می رود، شاهکاری در باب زیباشناسی، و از بسیاری جهات، یکی از آثار پیشرو جنبش مدرنیستی تلقی می شود.
منتقدان بر این باورند که تصویر دوریان گری شیوه درک مردم دوران ویکتوریا را از جهانی که در آن زندگی می کردند تغییر داد.
زمان مناسب
انتشارات دانشگاه هاروارد درباره ویرایش سانسورنشده رمان نوشته است:" تفاوت ها میان متن اصلی اسکار وایلد و نسخه چاپ شده رمان، تنها برای شماری از دانشمندان که نسخه تایپی اسکار وایلد را دیده بودند، آشکار شده بود."
نمونه بخش های سانسورنشده
در نسخه کامل این رمان به جمله های تازه ای بر می خوریم، از جمله توصیف هاوارد از احساسش در حین کشیدن تصویر دوریان گری:
- "در هر خطی که می کشید، عشق بود و در هر لمس قلم بر بوم، احساس."
- جمله هایی دیگر، گری را در حال راه رفتن در شب توصیف می کند: "مردی با چشمانی کنجکاو، ناگهان در چشم او خیره شد. با قدم هایی دزدانه در پی اش رفت، و بارها و بارها از کنارش رد شد."
- گری به احساسات هاوارد نسبت به خودش فکر می کند: " چیزی قطعا غمبار در این رابطه بود که هم پرشور بود و هم پاک."
نیکلاس فرانکل می گوید: "زمانش رسیده بود که متن سانسورنشده تصویر دوریان گری منتشر شود."
ویراستار نسخه جدید، با مقدمه و حواشی متعددی که بر کتاب نوشته، به خواننده کمک می کند که بداند روند ویرایش کتاب به چه صورت بوده است و چه عبارت هایی در ویرایش های قرن نوزدهم حذف شده یا تغییر یافته بودند.
دیوید لیویت، رمان نویس، در بیان ویژگی های نسخه سانسورنشده تصویر دوریان گری نوشته است: "مقدمه و حاشیه های نیکلاس فرانکل بر این کتاب، نه تنها به درک ما از وایلد نویسنده عمق می بخشد بلکه تصویر عمیق تری از محیط سیاسی و جنسی ای که او در آن زندگی می کرده و کتابش منتشر شده، ارائه می دهد."
اسکار وایلد، نویسنده، شاعر و نمایشنامه نویس ایرلندی
با این حال، برخی از منتقدان در باره اینکه نسخه سانسورشده بهتر از نسخه فعلی است، تردید دارند.
بروک آلن، نویسنده و روزنامه نگار، در وبسایت بارنز و نوبل نوشته است که متن تازه "باید بیشتر به عنوان مکمل متن معیار دیده شود تا جایگزین آن."
آقای آلن نوشته است: "ویرایش دانشگاه هاروارد به این کار می آید که بعد از این که رمان، شما را تکان داد و در پایان، معذب و ناخشنود رها کرد، به دنبال کشفی عمیق تر، به سراغ این نسخه بروید."
نیکلاس فرانکل می نویسد: "خواندن این متن فرصتی است که چیزی را بخوانیم که نزدیک ترین شکل به چیزی است که اسکار وایلد می خواسته منتشر شود."
اسکار وایلد، این شاعر، نویسنده و نمایشنامه نویس ایرلندی که دو سال به "جرم" همجنسگرایی در زندان افتاده بود و سال های آخر عمرش را در تبعید و در فرانسه گذراند، زمانی گفته بود: "دوریان گری قسمت زیادی از وجود من را در خود دارد. باسیل هاوارد کسی است که من فکر می کنم هستم. لرد هنری کسی است که دنیا فکر می کند من هستم. و دوریان کسی است که دوست دارم باشم- شاید در زمانه ای دیگر."
شاید وایلد با این سخن نگاهی به گذشته داشته- به دوران دوریان ها در یونان باستان. اما بعید نیست که چشم به آینده هم داشته است- به زمانه ای که مردمانش آسان گیرتر از مردم زمانه خودش شده باشند.
مراجعه به دکتر جمشید دونلو